– członek tradycyjnych japońskich grup przestępczych. Obecnie stanowią największą na świecie przestępczość zorganizowaną, udokumentowaną w Księdze rekordów Guinessa. Jest to tradycyjne określenie japońskiej przestępczości zorganizowanej i japońskiego gangstera.

Nazwa yakuza wywodzi się od tradycyjnej japońskiej gry karcianej zwanej hanafuda. Zwycięzcą rozgrywki jest gracz, który kończy grę z kartami w ręku, których ostatnia cyfra sumy była największa. Układ ya-ku-za oznacza 8-9-3 (wymowa w slangu), czyli przegraną.

Członkowie gangów wywodzą się głównie z marginesowych grup społecznych m.in. burakumin (zajmujących się zawodami "nieczystymi", jak np. chowanie zmarłych, obróbka i farbowanie skór). Działają według określonego kodeksu honorowego, który z biegiem lat ulega jednak zmianom.

Mianem yakuza określana jest również japońska odmiana filmu gangsterskiego, zawierająca szczególną brutalność i zwulgaryzowany seks, a także wzorowane na tej odmianie filmy amerykańskie.

W 1960 r. funkcjonowało w Japonii 5119 grup przestępczych, co stanowi najwyższy wskaźnik w historii przestępczości w tym kraju. W 1963 grupy yakuzy skupiały łącznie 184 091 członków. Liczbę członków w 1990 r. oceniono na ponad 88 tys., zrzeszonych w 3305 gangach. W 1992 r. istniało 158 grup, w których uczestniczyło 56 600 osób, zaś w 1995 r. odpowiednio 234 grupy i 46 600 osób.

Termin yakuza nie występuje w tekstach ustawowych i nie jest oficjalnie używany przez policję. Formalna nazwa tego rodzaju grup przestępczych brzmi: bōryoku-dan, a jego członków bōryoku-dan'in. Tradycyjne domeny działania to: hazard, wymuszenia za "ochronę", handel narkotykowy, przemoc, groźby i przekupstwa przy wyścigach motocyklowych, konnych, kontrola życia nocnego – kluby, bary, kabarety, prostytucja. Zauważalna jest jednak tendencja do rozszerzania aktywności w sferze gospodarki i biznesu (np. poprzez tworzenie firm fasadowych). Zajmują się one interesami budowlanymi, operacjami finansowymi, handlem gruntami i usługami. Działalności tej towarzyszą poważne przestępstwa: wymuszenia, fałszerstwa, oszustwa, nielegalny hazard, przemyt i handel bronią. Międzynarodowa działalność yakuzy jest w zasadzie ograniczona do japońskich obywateli i przedsiębiorstw. Największym gangiem w Japonii jest Yamaguchi-gumi.